Žena Bećir-paše Čengića poticala je od roda Đulića iz okoline Mostara, vjerovatno iz Dubrava. Rusi su joj pod Ozijom zarobili brata Osmana koji je tamo pokršten. Njen sin Jakub je tamo posjećen. (Jovan Dučić: Grof Sava Vladislavić str. 19). Dučić navodi ovaj podatak prema naštampanoj srpskoj narodnoj pjesmi o navedenom događaju. Da li se u čitavoj ovoj legendi miješa ličnost hodže Škaljića sa Osmanom Đulićem, ili su obojica pokrštena, ne može se nešto sigurno zaključiti.
O porijeklu generala Vladislavića postoji predanje koje pored ostalog objašnjava veza između Vladislavića i gatačkih Hasanbegovića. U narodu se priča da se između gatačkih sela Jasenika i Berušice nekada davno nalazila kula kneza Vladislavića od više bojeva. Za toga kneza se misli da je bio obavještajac u službi ruskog cara. Bosanskohercegovački begovi Čengići iz fočanskog kraja odani sultanu su za to saznali i spremali se da ga uhvate i predaju turskim vlastima. Hasanbegovići su o toj namjeri obavijestili Vladislavića, te je on na vrijeme umakao u Crnu Goru, a odavde sa porodicom u Rusiju. Nije isključeno da u svemu tome nije učestvovala i porodica hodže Škaljića. Jedan iz porodice Vladislavića je, najvjerovatnije, taj ruski general pod Ozijom, koji nije zaboravio usluge svojih zemljaka gatačkih Hasanbegovića i Škaljića.
Na osnovu svega što je upamćeno i zabilježeno mogao bi se izvesti nesiguran zaključak da je hodža Škaljić, pored svega što ga je zadesilo mogao biti umiješan u neku špijunsku djelatnost. Zemljaci sa kojima se našao u Rusiji mogli bi prije biti Crnogorci nego Hercegovci.
Narod za Savu Vladislavića misli da je on sin kneza Luke Vladislavića iz Jasenika, te da je rođen oko 1660. godine, što potvrđuju i nesigurni historijski izvori. Sava je, nesumnjivo, dubrovački đak odakle je 1677. godine stigao u Carigrad kao dubrovački službenik, a iz Carigrada otišao u službu ruskog cara Petra prvog kao diplomata. Služio je još dva vladara: Katarinu Prvu i caricu Anu Joanovnu.(1) Pošto je za vrijeme bitke pod Ozijom Sava bio dosta star i uskoro iza toga 1738. godine umro, to bi taj general mogao biti Efim Ivanović Vladislavić, sin Savinog brata Jovana.
U historiji je već odavno poznato da je važna ličnost u organizovanju crnogorskog ustanka protiv Turske 1711. godine, pored njegovog vođe Hercegovca Mihajla Miloradovića, crnogorskog vladike Danila i drugih bio i diplomata ruskog cara Petra Prvog velikog Sava Vladislavić. Ustanici su pored ostalog napadali i turska utvrđenja po Gacku, ali bez značajnijeg uspjeha. Turska je poslije toga na Crnu Goru slala kaznene ekspedicije, i to prvu pod komandom Ahmet-paše, a drugu nešto kasnije 1714. godine koju je vodio bosanski vezir Numan-paša Ćuprilić. Negdje u to vrijeme su neki članovi porodice Vladislavića i Miloradovića preko Herceg-Novog i dubrovačke teritorije otputovali u Rusiju. Historijski dokumenti iz Dubrovačkog arhiva ukazuju da su 1712. godine dvije žene iz porodice Vladislavića iz Jasenika pisale pismo sa dubrovačke teritorije Ahmet-paši i molile ga za povratak u Jasenik. To su žena Duke Vladislavića, Sima i Kanda, žena Živka Vladislavića.
Današnji gatački Vukomanovići su prema porodičnoj tradiciji potomci nekadašnjeg kneza Vladislavića. Što se Save Vladislavića tiče, on je identičan s knezom Raguzinskim koji je dobio ime po Dubrovniku - Raguzi gdje se školovao, a odavde dospio na ruski dvor u diplomatsku službu.
Donji Vakuf, 30. aprila 1986. godine
(1) Carica Ana Joanovna (Ivanovna) vladala je od 1730-1740. godine i bila na vlasti za vrijeme bitke pod Ozijom.
Literatura:
- Dedijer dr. Jevto, ”Hercegovina”, Srpski etnološki zbornik XII Beograd, 1909.
- Dr. Safvet-beg Bašagić, ”Kratka uputa u prošlost Bosne i Hercegovine od 1463-1850”, Sarajevo, 1900.
- Jovan Dučić, ”Grof Sava Vladislavić”, Sarajevo, 1969.
- Mula Mustafa Ševki Bašeskija, ”Ljetopis (1746-1804.)”, Sarajevo, 1968. Prevod s turskog, uvod i komentar Mehmed Mujezinović.
- Hamdija Kreševljaković, ”Kapetanije u Bosni i Hercegovini”, Sarajevo, 1980.
- Fra Bono Benić, ”Ljetopis sutješkog samostana”, Sarajevo, 1979.
No comments:
Post a Comment